در سال‌های اخیر، افزایش دما و تغییرات اقلیمی، چالش‌های جدی‌تری را پیش‌روی صنعت دام و طیور قرار داده است. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، پدیده‌ای به نام استرس گرمایی است که می‌تواند آثار مخربی بر سلامت و بازدهی دام و طیور داشته باشد. در این میان، استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده مانند مه‌پاش، به‌عنوان یک راهکار ساده، کم‌هزینه و بسیار مؤثر در کاهش دمای محیط، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
استرس گرمایی؛ دشمن پنهان تولید
استرس گرمایی زمانی رخ می‌دهد که دمای محیط بیش از حد تحمل حیوانات باشد. برخلاف انسان، دام و طیور توانایی تعریق ندارند و در هوای گرم دچار مشکل در تنظیم دمای بدن می‌شوند. این شرایط موجب کاهش اشتها، کاهش مصرف خوراک، افت عملکرد تولید مثلی، کاهش تولید شیر و تخم‌مرغ، و حتی مرگ‌ومیر می‌شود. برای مقابله با این پدیده، راه‌حل‌هایی نظیر افزایش تهویه، سایه‌اندازی و به‌ویژه استفاده از سیستم‌های مه‌پاش بسیار مؤثر هستند.https://www.pishkhan.com/article/1446
مه‌پاش چگونه عمل می‌کند؟
سیستم مه‌پاش متشکل از نازل‌هایی است که آب را با فشار بالا به ذرات بسیار ریز (در حد میکرون) تبدیل کرده و در محیط پخش می‌کنند. این ذرات ریز بلافاصله تبخیر شده و با جذب گرمای محیط، باعث کاهش محسوس دمای هوا می‌شوند. به این فرآیند، خنک‌سازی تبخیری گفته می‌شود. این سیستم قادر است دمای محیط را بین ۴ تا ۸ درجه سانتی‌گراد کاهش دهد، بدون آن‌که رطوبت محیط بیش از حد افزایش یابد یا بستر دام و طیور خیس شود.
مزایای مه‌پاش در مرغداری
افزایش تولید تخم‌مرغ و گوشت: کاهش استرس گرمایی موجب افزایش اشتها و رشد بهتر مرغ‌ها می‌شود.
کاهش تلفات: در فصول گرم، تلفات ناشی از گرما در سالن‌های بدون سیستم خنک‌کننده بسیار بالاست. مه‌پاش این مشکل را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
کاهش گرد و غبار: با پاشش مه، ذرات معلق هوا کاهش یافته و محیط بهداشتی‌تری فراهم می‌شود.
بهبود ضریب تبدیل غذایی: در دمای مناسب، مرغ‌ها بهتر از خوراک استفاده می‌کنند و سریع‌تر به وزن ایده‌آل می‌رسند.
مزایای مه‌پاش در دامداری
افزایش تولید شیر: گاوهای شیری در دمای بالا، مصرف خوراکشان کاهش می‌یابد که روی تولید شیر تأثیر منفی دارد. مه‌پاش با کاهش دما، مصرف خوراک و تولید شیر را افزایش می‌دهد.
کاهش بیماری‌ها: کاهش دمای بدن دام‌ها و بهبود کیفیت هوا، موجب کاهش بیماری‌های تنفسی و استرسی می‌شود.
افزایش نرخ باروری: استرس گرمایی یکی از دلایل ناباروری در دام‌هاست که با مه‌پاش قابل کنترل است.
بهبود رفتار دام: دام‌هایی که احساس راحتی و آرامش دارند، رفتار تهاجمی کمتری از خود نشان می‌دهند و کمتر بیمار می‌شوند.
نکات مهم در طراحی و نگهداری
انتخاب نازل مناسب: استفاده از نازل‌هایی که مه بسیار ریز ایجاد می‌کنند، برای جلوگیری از خیس شدن محیط ضروری است.
تعداد و محل نصب نازل‌ها: بسته به اندازه سالن و نوع حیوانات، تعداد و چیدمان نازل‌ها باید به‌درستی طراحی شود.
کنترل هم‌زمان رطوبت و تهویه: در کنار مه‌پاش، وجود سیستم تهویه مناسب از افزایش بیش‌ازحد رطوبت جلوگیری می‌کند.
نگهداری منظم: فیلترها، پمپ‌ها و نازل‌ها باید به‌صورت دوره‌ای بازبینی و تمیز شوند تا کارایی سیستم حفظ شود.
جمع‌بندی
استفاده از سیستم مه‌پاش در مرغداری و دامداری یک اقدام پیشگیرانه هوشمندانه در برابر پدیده استرس گرمایی است. این سیستم نه‌تنها باعث افزایش بهره‌وری در تولید شیر، گوشت و تخم‌مرغ می‌شود، بلکه به‌طور مستقیم هزینه‌های درمان، تلفات و کاهش تولید را کاهش می‌دهد. با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش مداوم دما، استفاده از مه‌پاش دیگر یک انتخاب لوکس نیست، بلکه ضرورتی اقتصادی و فنی برای تمام واحدهای پرورش دام و طیور است.
